Biegusy - Stowarzyszenie Chorych na Stwardnienie Rozsiane - Artykuły

Dieta w Stwardnienieu Rozsianym
Napisany Mon 10 Sep 2007 przez Cypek (36999 odsłon)
Ocenie leczniczego znaczenia znajdujących się w diecie wielu różnych elementów od lat poświęca się dużo zainteresowania. Stąd też w piśmiennictwie naukowym spotyka się prace dotyczące oceny różnych sposobów żywienia, a w literaturze popularnej, tygodnikach i miesięcznikach zalecenia żywieniowe często bardzo się od siebie różniące. Dlatego też przygotowaliśmy dla chorych ze stwardnieniem rozsianym pewne informacje, zasady żywieniowe, zwracając uwagę na szczególnie korzystne, jak również niekorzystne formy żywienia. Ważne jest, żeby wiedzieć, wbrew różnym poglądom, że nie istnieje specjalna dieta lecznicza, która mogłaby wpłynąć na naturalny przebieg choroby. Istnieją natomiast diety, które mogą wspomagać leczenie farmakologiczne. Krótka historia Swank w roku 1950 na podstawie obserwacji, że wśród ludności stosującej dietę wysokotłuszczową stwardnienie rozsiane jest częstsze, zaczął zalecać chorym dietę ubogą, szczególnie w tłuszcze zwierzęce. Dieta ta wykluczała np. masło, zalecała stosowanie tłuszczów zwierzęcych w ilości nie większej niż 15g/dzień, a sugerowała stosowanie 15 ml płynnych tłuszczów roślinnych (ok. 15 ml dziennie) i tłuszczu rybiego (ok. 5 ml dziennie). Badania Altera z 1974r. i szereg prac Lauera z lat 90. potwierdziły epidemiologiczny związek częstości zachorowań na stwardnienie rozsiane z wysokim spożyciem produktów zwierzęcych, jak również pewne ochronne znaczenie diety bogatej w produkty rybne. Aczkolwiek spostrzeżenie to dotyczy większości chorób, to jednak w stwardnieniu rozsianym rola znajdujących się w pokarmach zwierzęcych nienasyconych kwasów tłuszczowych była szczególnie badana. Prowadzone w Wielkiej Brytanii i Kanadzie badania wykazały szczególną rolę w łagodzeniu rzutów w początkowym stadium choroby kwasu linolowego, a badania Fratzera w Niemczech (1992) kwasu arachidonowego. Szereg diet opiera się na roli hamującego procesy zapalne znajdującego się w wiesiołku kwasu gamma-linolowego, czy występującego w oleju z orzechów laskowych kwasu alfa-linolowego. Coraz więcej uwagi poświęca się znaczeniu w stwardnieniu rozsianym tzw. przeciwutleniaczy, których rola badana jest również w wielu innych procesach chorobowych. Chociaż nie udowodniona jest skuteczność w leczeniu stwardnienia rozsianego, to nadal samodzielnie stosowane przez wielu chorych są niżej wymienione diety: - dieta bezglutenowa – z wyłączeniem głównie przetworów pszenicy i żyta, - dieta naturalna Eversa – zawiera tylko składniki nie poddawane procesom obróbki kulinarnej tj.: surowe warzywa korzeniowe, ser, surowe jaja i nie przegotowane mleko, miód, masło, kiełki pszenicy. W diecie tej niedozwolone były: sól, cukier, słodycze, - dieta Mac Dougala – łączy dietę bezglutenową z niskotłuszczową, - dieta Fratzera – zalecająca stosowanie tylko tłuszczów zwierzęcych, wśród których podstawą miało być masło; dieta ta wykluczała olej słonecznikowy i wiesiołkowy, - dieta Cambridge – ubogokaloryczna i ubogobiałkowa dieta uzupełniana potasem; przede wszystkim stosowana w leczeniu otyłości, - dieta metanolowa Hentziego – z wykluczeniem fruktozy i pektyn zawartych w nie obranych owocach, sokach owocowych, - dieta bogatowitaminowa Klennerscha – z zaleceniem bardzo dużych dawek witamin, szczególnie A, C, D, łącząca się jednak z ryzykiem wywołania objawów związanych z nadmiarem witamin, - dieta cerebrozydowa – z uzupełnianiem diety podstawowej przetworami cielęcego i świńskiego móżdżku (szczególnie była popularna w Stanach Zjednoczonych), - dieta Agranoffa i Goldberga – z wykluczeniem z żywienia mleka i jego produktów, - dieta Lutza i Eckela – z całkowitym wyłączeniem węglowodanów. Co warto wiedzieć o ważnych składnikach diety Wielonienasycone kwasy tłuszczowe i ich znaczenie Do kwasów tych zaliczamy kwas linolowy, linolenowy. Kwas gamma-linolenowy jest substancją przejściową kwasu arachidonowego i oddziaływuje w swoisty sposób na procesy zapalne. W większych ilościach znajduje się w oleju z wiesiołka, słonecznikowym, krokoszowym, oleju pestkowym z czarnej porzeczki. Natomiast kwas alfa-linolenowy również oddziaływuje korzystnie na hamowanie procesów zapalnych, znajduje się w olejach z orzechów laskowych, sojowym i lnianym. Kwas arachidonowy Kwas ten wzmaga procesy zapalne, a dostarczany jest w produktach pochodzenia wyłącznie zwierzęcego, m.in. w mięsie, żółtkach jaj, mleku, maśle. Kwas ten powstaje z przemian kwasu linolenowego, które są jednak dokładnie przez każdy organizm regulowane. Dlatego spożywane w nadmiarze artykuły spożywcze pochodzenia zwierzęcego mogą z tego punktu widzenia wzmagać procesy zapalne w stwardnieniu rozsianym. Potwierdzają to badania przeprowadzone przez Adama (1994), w których stwierdzono, że po wykluczeniu z diety produktów mięsnych po około 2 miesiącach dochodziło do wyraźnego obniżenia poziomu kwasu arachidonowego. Kwasy eicosapentonowy Zauważono, że Eskimosi, którzy prawie nie chorują na stwardnienie rozsiane, spożywają bardzo duże ilości ryb bogatych w oleje rybne, zmniejszające procesy zapalne związane z przemianami kwasu arachidonowego. Czynny kwas tłuszczowy zawarty w olejach rybnych nazywa się kwasem eicozapento-nowym (EPA). Przeciwutleniacze Zadaniem przeciwutleniaczy jest doprowadzenie aktywnego tlenu do nieczynnego przy udziale całego łańcucha przemian, w którym szczególną rolę odgrywają witaminy A, E i C oraz selen, miedź i cynk. Istotną rolę odgrywa tu zwłaszcza witamina E, znajdująca się w błonie komórkowej w bezpośredniej bliskości kwasu arachidonowego. Witamina A – Retinol Znajduje się ona przede wszystkim w mleku i produktach mlecznych, a w produktach roślinnych jako prowitamina (beta-karoten), którą organizm przetwarza w witaminę A. Jej wchłanianiu pomagają oleje roślinne i tłuszcze, a światło, wysoka temperatura i kontakt z tlenem doprowadzają do jej rozpadu. Z tego względu warzyw i owoców nie powinno się gotować, a spożywać je np. utarte z kilkoma kroplami oleju, np. z oliwek. Witamina C – Kwas askorbinowy W chorobach zapalnych, a więc również i stwardnieniu rozsianym występuje wzmożone zapotrzebowanie na tę witaminę i aby je zapewnić wystarczy około 200 mg dziennie (np. szklanka soku z czarnej porzeczki co rano). Całkowite wchłanianie dokonuje się w jelitach, a nadmiar witaminy C wydalany jest przez nerki. Witamina ta znajduje się w owocach i warzywach, a pamiętać należy, że w największej ilości w wierzchnich warstwach, tj. w skórce i tuż pod nią. Obierając więc grubo owoce i warzywa, gotując je – w bardzo znacznym stopniu obniżamy zawartość tej witaminy. Witamina E – D-alfa-tokoferol W stwardnieniu rozsianym występuje zwiększone zapotrzebowanie na tę witaminę. Występuje ona przede wszystkim w nasionach i pochodzących z nich olejach i tłuszczach. W aptekach witamina E dostępna jest w kapsułkach, pamiętać jednak należy, że stosowanie jej w nadmiernych dawkach może wywołać skutki niepożądane ze względu na to, że witamina ta nasila proces tworzenia się globulin odpornościowych. Zalecana dawka w stwardnieniu rozsianym nie powinna przekraczać 400 I.E. alfa-tokoferolu dziennie. Pierwiastki śladowe: selen, miedź, cynk Ze względu na intensywną eksploatację gruntów rolnych ziemia zawiera coraz mniejsze ilości selenu. Rośliny nie są więc w stanie zabezpieczyć w pełni potrzebnych ilości tego pierwiastka. Ma on znaczenie szczególne, bowiem uczestniczy w przemianie witaminy E, dlatego też uzasadnione jest uzupełnianie dawki do 200 mcg dziennie. Codzienna dieta zawierająca ziarna słonecznika, wiórki kokosowe, ewentualnie pistacje zapewnia właściwe poziomy selenu, miedzi i cynku. Wiadomości o czynnikach nasilających procesy zapalne Czynniki wzmagające procesy zapalne to żelazo, alkohol, papierosy i stres. Żelazo ma szczególne znaczenie w chorobach zapalnych i za wysoki jego poziom może je nasilać. Jedna lampka czerwonego wina podnosi nastrój, ale podnosi też ilość antyutleniaczy. Alkohol jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ nasila procesy zapalne poprzez zwiększenie procesu oksydacji kwasu arachidonowego. Podobnie działa palenie papierosów. Szczególnie szkodliwe działanie wywołuje stres, wywierając niekorzystny wpływ na wszystkie procesy utleniania. Tak więc zdrowy i higieniczny tryb życia jest dla pacjentów ze stwardnieniem rozsianym szczególnie ważny. Praktyczne wskazówki W kontekście wyżej przedstawionych danych widać, że ważną zasadą jest dieta uboga w kwasy arachidonowe. Kwasy te znajdują się we wszystkich produktach pochodzenia zwierzęcego, czyli w wędlinach, jajkach, serze, mleku. Jednocześnie znajdują się też w produktach pochodnych: m.in. w makaronach, ciastach, pieczywie. Ilość kwasów arachidonowych w mleku jest niewielka i jest jeszcze obniżona w mlekach odchudzonych, tj. z zawartością 1,5-2% tłuszczu. Ze względu na dostarczanie organizmowi potrzebnego wapnia nie należy rezygnować z mleka. Całkowita rezygnacja z mięsa jest możliwa, ale niewskazana, ponieważ mięso dostarcza wartościowego białka, żelaza i pierwiastków śladowych. U chorych ze stwardnieniem rozsianym zaleca się więc stosowanie tylko dwóch posiłków mięsnych w tygodniu. Ryby, szczególnie tłuste, takie jak: makrela, śledź, łosoś, są jedynym źródłem kwasu eicosapentonowego. Zaleca się w tygodniu dwa posiłki rybne. Razem z rybą dostarczamy organizmowi wartościowego białka, jodu i pierwiastków śladowych. Ryby można zastąpić częściowo daniami z soi. Oleje: sojowy, lniany, rzepakowy zawierają kwas alfa-linolenowy, który w organizmie zostaje przetworzony do kwasu eicosapetonowego. W pozostałych dniach tygodnia zaleca się dietę wegetariańską, celem utrzymania niskiego poziomu kwasu arachidonowego. Należy zwracać uwagę na przyrządzanie posiłków, celem utrzymania w pełnym składzie witamin i pierwiastków śladowych. Niewskazane jest stosowanie pustych dostarczycieli energii typu alkohol, białe pieczywo, cukier i słodycze. Jednostronna dieta zawsze jest szkodliwa i zła. Szczególnie pamiętać należy, że chory organizm potrzebuje wystarczającego i wyważonego wyżywienia. Podstawowe ograniczenia i zalecenia dietetyczne w SM Ograniczenia: 1. Warto zrezygnować z tłuszczów zwierzęcych takich jak: masło, smalec wieprzowy, gęsi i stosować margarynę dietetyczną oraz oleje roślinne. 2. Spożycie mięsa warto ograniczyć do 2 x w tygodniu. Uważać należy, by porcje nie były zbyt duże, unikać wędlin i podrobów. 3. Bardzo ważne są produkty mleczne, ale muszą to być produkty ubogie w tłuszcz: 1,5% świeże mleko, 1,5% jogurt, 10% kwaśna śmietana, 10% śmietanka do kawy, chudy twaróg. Powinno się unikać wędlin i w zamian stosować twardy ser o zawartości tłuszczu nie większej jak 45%. Unikać pełnego mleka. 4. Nie należy jeść więcej niż dwa żółtka na tydzień, a zamiast żółtek stosować roślinne środki wiążące. Warto spożywać makarony nie zawierające jajek. Zalecenia: 1. Dwa do trzech razy w tygodniu zaleca się dania z ryb. 2. W codziennej diecie powinny być owoce i warzywa: bogate w białko owoce strączkowe i grzyby; bogate w wapń warzywa: sałaty, koper, brokuły, szpinak, jarmuż, orzechy, nasiona, buraki. 3. Pamiętać należy, że dania z soji (tofu) zastępują mięso i mogą być podawane 2-3 razy w tygodniu. 4. Codziennie powinno się jeść produkty pełnoziarniste np.: chleb pełnoziarnisty, ryż, makaron (bez jaj), płatki owsiane, także z orzechami. Polecane i niepolecane artykuły spożywcze. źródło: pacjent.neuro.med.pl

Powrót :: Drukuj :: E-mail

Komentarze są własnością ich autorów. Nie ponosimy odpowiedzialności za ich treść.